Το Ηρώο των Γιαννιτσών (Μαύρο Άγαλμα)

Ηρώο Πεσόντων Γιαννιτσών

Ένα σύμβολο μνήμης, θυσίας και εθνικής υπερηφάνειας

Το Ηρώο των Γιαννιτσών στέκει επιβλητικά στην ανατολική είσοδο της πόλης, επί της Εγνατίας Οδού, για να θυμίζει την ηρωική μάχη της 20ής Οκτωβρίου 1912, όταν τα Γιαννιτσά απελευθερώθηκαν από τους Οθωμανούς και εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος. Η μάχη αυτή υπήρξε κομβικής σημασίας για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και ολόκληρης της Μακεδονίας.

Το μνημείο, γνωστό στους κατοίκους ως «Μαύρο Άγαλμα» λόγω του σκούρου στιλβώματός του, δημιουργήθηκε το 1926 από τον σπουδαίο γλύπτη Γρηγόρη Ζευγώλη (1886–1950) και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της ελληνικής γλυπτικής του Μεσοπολέμου.

Η σύνθεση είναι τριαδική και πυραμιδοειδής, κατασκευασμένη από ορείχαλκο και τοποθετημένη πάνω σε μαρμάρινη βάση ύψους ενός μέτρου. Στην κορυφή, ένας φτερωτός άνδρας αποτυπώνει την ηρωική μάχη στις «δέλτους της ιστορίας». Στη βάση, ένας νεκρός στρατιώτης αναπαύεται στην αγκαλιά της αλληγορικής μορφής της Μάνας Ελλάδας, ενώ στο πλάι καίει η αιώνια φλόγα της θυσίας. Η σύνθεση αποπνέει δραματικότητα, δύναμη και συμβολισμό, εξυμνώντας την ανδρεία και τον ηρωισμό των πεσόντων.

Οι μορφές του έργου είναι ρωμαλέες και ελληνοπρεπείς, αποδίδοντας με ένταση τον πόνο, τη θυσία αλλά και την αξιοπρέπεια του ηρωικού θανάτου. Η επιλογή των συμβόλων και η σύνθεση συνολικά μαρτυρούν το ύφος της εποχής, όπου η ελληνική τέχνη αναζητούσε την επιστροφή στην ισορροπία, την αρμονία και το μέτρο, μετά από χρόνια πολέμων, ξεριζωμού και εθνικών τραγωδιών.

Το Ηρώο Γιαννιτσών δεν είναι απλώς ένα μνημείο· είναι ένα σύγχρονο σύμβολο συλλογικής μνήμης, εθνικής αυτοσυνειδησίας και πολιτιστικής συνέχειας. Κάθε επισκέπτης της πόλης αξίζει να σταθεί μπροστά του και να στοχαστεί τη σημασία της ελευθερίας, της ενότητας και της θυσίας.